Zachwyca piękną nóżką w kolorze kurkumy. Często określany jest również jako podgrzybek oprószony lub podgrzybek aksamitny. To gatunek, które upodobał sobie tereny górskie i właśnie tam go można spotkać częściej niż na niżu. Można go spotkać również w Sudetach, chociaż jest rzadziej spotykany niż inni przedstawiciele rodziny borowikowatych tj borowik szlachetny czy podgrzybek brunatny.
AKTUALIZACJA 2021
Gatunek ten został włączony do nowo utworzonego rodzaju „suchogrzybek” i oficjalnie nazywa się go już suchogrzybkiem oprószonym!
BOROWIKOWATE
Gatunek zalicza się do licznej rodziny borowikowatych, do której należą również wszystkie inne gatunki podgrzybków, borowików, a także np grzybiec purpurawozarodnikowy, koźlarze, maślaki czy goryczak żółciowy.
O przedstawicielach tej rodziny pisałem już kilkukrotnie:
Osobliwości królestwa grzybów – podbrzybek żeberkowany
Osobliwości królestwa grzybów – maślaczek pieprzowy
Grzybiec purpurawozarodnikowy – borowikowaty inny niż wszystkie!
Osobliwości królestwa grzybów – podgrzybek brunatny
CHŁODNY SPÓŹNIALSKI
W przeciwieństwie do większości gatunków z rodziny borowikowatych „oprószony” lubi chłód. Tak więc rzadko można go spotkać jeszcze w sierpniu gdy jest gorąco, Najlepszym okresem na pozyskiwanie lub podglądanie tych grzybów jest koniec września, październik a nawet listopad. Owocują nawet po pierwszych przymrozkach. Tak więc gdy już przestaną się wyłaniać z runa inne gatunki te wciąż będą do odnalezienia w lesie, przedłużając tym samym okres grzybobrań.
OPRÓSZONY
PODGRZYBEK OPRÓSZONY
Xerocomellus pruinatus
KAPELUSZ
W obrębie tego gatunku występuje zmienność w ubarwieniu kapeluszy. Moje obserwacje pozwalają wyróżnić tu dwa rodzaje. Każdy z nich jest naznaczony „oprószeniem”, które znalazło miejsce w nazwie tego gatunku. Nadaje ono kapeluszom zamszowego charakteru. Ich nakrycia głowy nie pękają jak u niektórych gatunków podgrzybków.
Pierwszy z nich, występują przede wszystkim u młodych i średnich owocników. Kapelusz przyjmuje kolor ciemnobrunatnego i mocno kontrastuje z jaskrawokurkumową (jaskrawożółtą) nóżką.
Drugi typ przyjmuje lekko czerwonawy odcień przejawiają się czerwonobrunatną barwą. im starszy owocnik tym bardziej czerwonawy. Można go określić również jako kasztanowy.
Niektóre osobniki wpadają również w różne wersje kolorystyczne pomiędzy tymi dwoma typami, a i zdarzają się oliwkowe kapelusze.
Źródła takie jak wikipedia czy Atlas Grzybów wydawnictwa Vademecum podają, że kapelusz osiąga nie więcej niż 10 cm średnicy. Spotkałem już setki tych grzybów i zdarzały się takie z kapeluszem o większej średnicy, nawet do oko 15 cm.
Kapelusz u młodych owocników jest okrągły, ale z wiekiem prostuje się, by w okresie starczym przyjmować nawet formę czarki. Takie formy zdarzają się jednak bardzo rzadko. Podgrzybki oprószone stosunkowo szybko się psują i nie sposób doczekać owocników wielkich jak np borowiki szlachetne, tym samym forma kapelusza rzadko przyjmuje formę kielicha bo ten spotykany jest tylko u starych owocników.
TRZON
To również silny wyznacznik tego gatunku. U młodych owocników cały jest jaskrawożółty. Im owocnik starszy tym trzon bardziej czerwienieje i tylko przy kontakcie z kapeluszem pozostaje żółty. Po przekrojeniu sinieje, ale dopiero po dłuższym czasie (kilkanaście minut).
MIĄŻSZ
Również intensywnie żółty, podobny do podgrzybka żeberkowanego. Ma skłonności do szybkiego pleśnienia, dość często jest odwiedzany przez żerujące na nim „robaki”.
Po dotknięciu staje się czerwonawy ale nie sinieje jak np u podgrzybka brunatnego.
PODOBNE GATUNKI
Najbardziej podobnym gatunkiem do podgrzybka oprószonego jest podgrzybek żeberkowany, chociaż wprawne oko i ktoś kto zna się na grzybach odróżni je bez problemu. Podobny jest również podgrzybek czerwonawy, który jednak nie posiada charakterystycznego 'oszronienia” kapelusza i różni się nóżką – takiej kurkumowej nie posiada żaden podgrzybek czerwonawy. Można również spotkać owocnik, który można pomylić z borowikiem ceglastoporym, ale już po rzuceniu okiem na siateczkę okaże się jaki to gatunek 🙂
WYSTĘPOWANIE
Niektóre atlasy twierdzą, że to „rzadki w Polsce” gatunek. I rzeczywiście, jest z pewnością rzadziej spotykany niż inne podgrzybki czy borowik szlachetny, maślak żółty, maślak zwyczajny, koźlarz babka, ale nie jest też grzybem rzadkim. O wiele liczniej owocuje na południe od Polski m.in w Czechach. Są pasma górskie w których czuje się bardzo dobrze. Które to pasma?/ Poznacie je po składzie gatunkowym lasów. Tam gdzie występuje dużo buczyn tam jest więcej borowika oprószonego.
Najbardziej lubią lasy mieszane świerkowo-bukowe, mogą również być tylko iglaste świerkowe. osobiście nigdy nie spotkałem tych grzybów w dąbrowach ale źródła wskazują również takie miejsce występowania tych grzybów – dąbrowy.
W buczynie, jesienią, gdy już opadną liście, czerwonobrązowe kapelusze owocników świetnie chowają się pomiędzy liśćmi o tym samym kolorze. Czy to właśnie w tym celu wyspecjalizowana cecha? 😀
Podobnie jak większość gatunków podgrzybków występuje licznie, nawet po kilkadziesiąt na małym obszarze.
Na nagraniu poniżej można podejrzeć jak można odnaleźć 50 owocników w 3 minuty, chociaż gdybym miał więcej czasu i lepiej się przygotował do tej akcji można by w lesie, który stanowi miejsce akcji tego nagrania, odnaleźć nawet i 200 owocników w 3 minuty a w pół godziny pewnie i z tysiąc sztuk. Ale ten las to ewenement, i ten rok oraz te warunki również są niesamowicie sprzyjające.
KULINARNIE
Uważany za jednen z najsmaczniejszych grzybów! Nadaje się na sos (pyszny – testowałem), zupę (pyszna-sprawdzałem) oraz na susz czy marynowanie. Można z nim zrobić prawie wszystko. Należy tylko przeprowadzić odpowiednio rygorystyczną selekcję pod kątem pleśnienia owocników. Te z lekko jaśniejszą siateczką mogą być już niezbyt smaczne, nie będzie się ich również dało ususzyć!
Pachnie bardzo przyjemnie. Smak niektórym przypomina owoce.
PREZENT OD LASU
Żyj w zgodzie z Naturą – opłaca się 🙂
