O starosłowiańskich kurhanach z Białogóry

Sudeckie puszcze były domem dla Słowian na długo przed tym nim na świat przyszedł Mieszko I, którego nasza „edukacja” umieściła na samym początku listy polskich królów i władców. Słowiańskie ludy, plemiona i szczepy zamieszkiwały środkowo-wschodnią Europę w tym tereny, w których obecnie i my mieszkamy jeszcze zanim na świat przyszedł ten przez którego mamy nową erę. Niewiele można znaleźć w terenie potwierdzeń tej słowiańskiej bytności z okresu wspływów rzymskich, ale już z zaawansowanego średniowiecza jest ich o wiele więcej. Kilka  potwierdzeń znajduje się w lasach na wschód od Zgorzelca w okolicach wzniesienia nazywanego Białogórą. Właśnie tam się dzisiaj udamy na wirtualny spacer …

Tereny te zamieszkiwali Bieżuńczanie (plemię to jest również określane Bieśniczanami). Na Białogórze około kilometr na wschód od dzisiejszej lokacji o nazwie Białogórze, mieścił się ich gród. Zlokalizowany był na usypanym kopcu o średnicy kilkudziesięciu metrów otoczonym wałem ziemnym i fosą, ale o tym w innym odcinku. Dzisiaj rzucimy okiem percepcji na miejsce w którym grzebali swoich zmarłych.

Brama wejściowa na teren cmentarzyska archeologicznego

Cmentarzysko

Około kilometr na północ od grodu, na zrównanym terenie, zachowało się cmentarzysko kurhanowe datowane na funkcjonujące między IX a XI wiekiem. Co to takiego te kurhany? To rodzaje mogił w formie usypanych z ziemi kopców w obrębie których znajdowało się również wydzielone miejsce na zwłoki lub prochy zmarłego. Miejsce te było odgraniczone przez kwadratowe konstrukcje drewniane lub krąg kamieni. W przypadku podzgorzeleckich Słowian grzebanie zmarłych opierało się na ciałopaleniu czyli kremacji. Prochy najczęściej w glinianych naczyniach ustawiano na kurhanach lub wsypywano do niewielkiego dołka na ich szczycie. Ale przeprowadzane tutaj badania archeologiczne ujawniają również tę najbardziej charakterystyczna formę kurhanów z elementami drewnianymi wewnątrz. Jeśli chodzi o wyposażenie grobowe, to było bardzo skromne, najczęściej w postaci naczyń lub szklanych paciorków.

Zwyczaj ciałopalenia wiąże się z kultem słońca i ognia, szeroko rozpowszechnionym wśród naszych praojców, czyli plemion słowiańskich, już od setek lat.

This slideshow requires JavaScript.

Same kurhany były bardzo zróżnicowane. Te w Białogórzu miały od 3 do 9 metrów średnicy, ale słowiańskie kurhany chociażby z Krakowa miały nawet niecałe 60 metrów szerokości i kilkanaście wysokości. Co prawdę tamte usypane zostały dla „królów” grodów i wiosek. Dla przeciętnych mieszkańców grodu nie było potrzeby wznoszenia tak monumentalnych kopców. Te, o których piszemy dzisiaj miały nie więcej niż metr wysokości, a przy ich usypywaniu powstawał dookoła kurhanu rowek oddzielający go od kolejnych, sąsiadujących. Natomiast co do wspomnianych drewnianych elementów wewnątrz kurhanu stanowiły je wieńce zrębowe. W ten sam sposób budowano w tym czasie również domy mieszkalne

Ilustracja przedstawiająca ciałopalny cmentarz na Łużycach

Takich kurhanów znajduje się w lesie na Białogórze około 200 sztuk! To na prawdę wiele, co czyni również te miejsce jednym z cenniejszych stanowisk archeologicznych z tego okresu w środkowej Europie! Mamy tu dwa sąsiadujące ze sobą kompleksy. Na poniższych mapach przedstawiono rozmieszczenie kurhanów oraz jak jak to jest widoczne na zdjęciu lidarowym ukazującym ukształtowanie terenu.

Ten „chropowaty” obszar to cmenatarzysko kurhanowe sprzed tysiąca lat. Po prawej stronie w rogu droga asfaltowa ze Zgorzelca do Lubania

Pogrzeby

Kremacja odbywała się z dala od cmentarza, za pewno również nie na terenie grodu. Ten sposób chowania zmarłych przywędrował na Łużyce z południa z Czech, gdzie tamtejsi Chorwaci (inne plemię słowiańskie) praktykowali je już od dłuższego czasu. U Słowian obrzędy pogrzebowe były bardzo rozbudowane. Pochówkom towarzyszyły uroczyste „strawy” (uczy pogrzebowe) a często mówi się również o zawodach sportowych, czyms w rodzaju igrzysk.

Ciałopalenie zostały przymusem wyparte przez napływ chrześcijaństwa, chociaż w niektórych regionach Polski ta tradycja zachował się jeszcze do II połowy XIII wieku.

Kilka słów o pochodzeniu Słowian

Często mówi się, że Słowianie przywędrowali na nasze ziemie dopiero w okresie wędrówki ludów z wieków IV – VI n.e. jednak ja skłaniam się ku innej teorii, która mówi, że Słowianie są tu autochtoniczną ludnością już od około 10 – 7 tysięcy lat. I to nawet nie teoria, to fakty! Potwierdzają to badania genetycznie wyodrębniające haplogrupę „R1H1”. Ale o tym więcej musicie już sami poszukać w internecie, oby tylko z mądrych źródeł 🙂  Polecam chociażby rozmowę z dr Grzybowskim. Każdemu Polakowi taka wiedza powinna być bliską!