Przy drodze łączącej Chełmsko Śląskie z Łączną stoi kamień z wyrytymi napisami mówiącymi o Adolfie Hitlerze. Niektórzy się go boją, niektórzy interesują ale odwiedzany jest raczej bardzo rzadko ze względu na swoje umiejscowienia. Skąd się wziął w tym miejscu i jaką historię opowiada? O tym w dzisiejszym odcinku.
DROGA SUDECKA
Jeszcze przed II wojną światową Niemcy budowali po swojej (obecnie polskiej) części Sudetów tzw. Drogę Sudecką (niem. Sudetenstraße) – drogę o znaczeniu strategicznym. Nie została ona nigdy ukończona, ale kilka jej fragmentów owszem. Służą do dziś jako m.in. odcinki dróg wojewódzkich. Mowa tu o odcinku nazwanym „Autostradą Sudecką” prowadzącym między Górami Bystrzyckimi i Górami Orlickimi oraz odcinku łączącym Szklarską Porębę ze Świeradowem-Zdrojem (m. in. przez Zakręt Śmierci). Niedokończony fragment znajduje się również w lasach nad Borowicami i Przesieką.
Ale to nie wszystko! Przez Przełęcz Strażnicze Naroże w paśmie Zaworów (zachodnia część Gór Stołowych) od 1939 roku budowano drogę mającą połączyć Chełmsko Śląskie z Mieroszowem (przez Łączną i Różaną).
Finalnie inwestycja ta nie została ukończona przez rozpoczęcie wojny, ale drogę wytyczono i utwardzono. To odcinek którym dziś prowadzi droga asfaltowa z Chełmska Śląskiego do Łącznej, wyasfaltowano go na początku lat 90-tych XX wieku. Wcześniej najlepszym połączeniem z Chełmskiem Śląskim z Mieroszowa byłą droga przez Zdonov i nieistniejącą już dziś (w większości) wieś Libna.
To właśnie o tym odcinku mowa w artykule.
GÓRSKA DROGA IM. ADOLFA HITLERA
Około 400-450 metrów poniżej wspomnianej przełęczy, w kierunku wschodnim, przy drodze schodzącej do Łącznej, leży w lesie niepozorny, podłużny głaz.
Obok niego przejeżdżają codziennie dziesiątki a czasami setki aut i mało kto zdaje sobie sprawę …
… z tego, że ów głaz to pamiątka dawnych czasów i wyryto na nim m. in. personalia samego Adolfa Hitlera.
Dokładny napis jaki można odczytać brzmi:
Adolf Hitler Bergstraße
Werk der Deutschen Jugend
Arbeitsdienst – Abteilung 115/4 Friedland
Obok napisów jest jeszcze znak widniejący na fladze męskiej sekcji Reichsarbeitsdienst czyli Służby Pracy Rzeszy – organizacji, która miała na celu przygotowywać młodzież do prac związanych z działania wojennymi. Pracowali oni m. in. przy budowie dróg.
Symbol składa się z dwóch kłosów i łopaty. Wydaje mi się, że może on przemycać od razu pierwotne przeznaczenie tych oddziałów – prace budowlane oraz utrzymanie żywieniowe armii. Ale jak wiemy z kart historii, członkowie tych oddziałów również trafiali na front w późniejszych latach wojny. Początkowo przynależność do organizacji była „ochotnicza” ale już od 1935 była przymusowa dla osób w wieku od 18-25 lat i trwała 6 miesięcy.
Są tu wyryte również ramy czasowe w postaci dat 1933-1939. Pierwsza z nich to moment powołania do życia tej organizacji, druga to rok pracy nad przygotowaniem drogi w Zaworach. Wszystko wskazuje na to, że kamień postawiono tu jeszcze przed zakończeniem prac, a te zostały wstrzymane przez rozpoczęcie wojny we wrześniu 1939 r.
W tłumaczeniu na język polski napis oznacza dokładnie:
Droga Górska Adolfa Hitlera
Praca Młodzieży Niemieckiej
Wydział Służby Pracy 115/4 Mieroszów
To właśnie mieroszowski (niem. Friedland) odział Służby Pracy Rzeszy został zatrudniony do tego zadania.
KAMIEŃ
Wydaje się, że został przewrócony gdyż obecnie napisy widnieją na jego wierzchniej stronie – coś jak na blacie stołu. Z tego powodu ciężko zrobić im dobre zdjęcie (najlepsze by było z pozycji zwisającej z z pobliskiego drzewa :p). Napisy są bardzo czytelne.
Aby do niego dojść wykonany został most nad rowem melioracyjnym.
